Jak ogień przemienia w siebie wszystko, czego dotknie,
tak Duch Święty przekształca w życie Boże to,
co jest poddane Jego mocy.
(KKK 1127)

Słowo z CFD

W Centrum Formacji Duchowej w Krakowie od 25 lat pielęgnujemy wielowiekową tradycję słuchania Słowa. Często powtarzam za św. Pawłem sentencję, że wiara rodzi się z tego, co się słyszy, a tym, co się słyszy, jest Słowo Chrystusa (por. Rz 10, 17). Powtarzam ją, aby przypominać najpierw, że spotkania zasłuchania w Słowo, na które zapraszamy, mają służyć wierze, która polega na żywej, osobowej relacji z Bogiem. Zaiste relacja osobowa rozpoczyna się od słuchania. To ono prowadzi do spotkania. Tam gdzie nie ma słuchania, nie ma spotkania, gdzie nie ma spotkania, tam niemożliwe jest budowanie relacji. Trzeba jednak od razu dodać, że wiara nie jest bynajmniej owocem ludzkiego wysiłku słuchania. Jest nade wszystko łaską. „Poznanie wiary jest możliwe tylko w Duchu Świętym (...) trzeba najpierw zostać poruszonym przez Ducha Świętego. To On wychodzi naprzeciw nas i wzbudza w nas wiarę” (KKK 683). To zaś znaczy, że słuchanie Boga, otwieranie się na Jego słowo, budowanie zażyłej relacji z Nim byłoby niemożliwe bez działania Ducha Świętego. To On nas prowadzi do relacji z Ojcem i Synem, gdyż to On jest Boskim owocem tej relacji i tylko On przenika głębokości Boga samego (por. 1 Kor 2, 11-12). Czytanie, słuchanie Słowa ma swojego najważniejszego Animatora i Sprawcę – Ducha Świętego. Bez Niego nie bylibyśmy zdolni wyznać, że Panem jest Jezus (por. 1 Kor 12, 3), bez Niego nie potrafilibyśmy powiedzieć do Boga: Abba, Ojcze (por. Rz 8, 15). Działanie Ducha jest w nas obecne jak oddech, bez którego nie możemy żyć. Jest obecne w naszym osobistym przeżywaniu wiary, w naszej intymności, gdy jesteśmy zasłuchani w Słowa w izdebce, ale jest obecne szczególnie w świętej przestrzeni wspólnotowego przeżywania liturgii. W niej z całą mocą działa Duch Ojca i Syna. Słowo „liturgia” dosłownie oznacza działanie na rzecz ludu. Jednak nie jest to bynajmniej ludzkie działanie, lecz boskie. To działanie Ducha na rzecz ludu wierzącego, który gromadzi się na sprawowaniu liturgii, ponieważ odpowiedział na Jego natchnienie. Podobnie jak w czytaniu Słowa, w lectio divina bez Ducha nie jesteśmy w stanie poznać sensu duchowego Pism, tak bez działania Ducha nie jesteśmy w stanie wejść z wiarą w liturgię Mszy św., w liturgię sakramentów, w liturgię godzin.

W formacji do wiary proponowanej w Domu Słowa zależy nam bardzo, aby osobiste zasłuchanie w Słowo na pustyni prowadziło do wspólnotowego zasłuchania w Słowo w liturgii i do sprawowania sakramentów. Na pustynię i na sprawowanie sakramentów w liturgii prowadzi nas jeden i ten sam Duch. Ten, który modli się w naszej intymności podczas lectio divina, uzdalnia nas także do usłyszenia Słowa w liturgii, w której w sposób szczególny objawia swoją moc podczas sprawowania sakramentów. Ojcowie starożytni, kontemplując misterium jedności między słowem a sakramentem, nazywali Słowo „sakramentem słyszalnym” (sacramentum audibile), a sakrament „słowem widzialnym” (verbum visibile). To Duch sprawia, że słyszymy i widzimy Słowo. W tym momencie pragnę wyrazić szczególną wdzięczność ks. Krzysztofowi Porosło, że przez pogłębioną refleksję teologiczną z prawdziwą duchową pasją wprowadza nas w świat liturgii, w której z całą mocą działa Duch Jezusa Chrystusa, najdroższe i jedyne Słowa Ojca. Zaproponowana przez niego sesja: „Uświęć je rosą Twojego Ducha” wychowuje do słuchania Ducha w liturgii Słowa i do doświadczenia Jego działania w sakramentach. Duch prowadzi nas od stołu Słowa do stołu sakramentów. Bez Ducha Świętego niemożliwe są lectio, meditatio, oratio i contemplatio i bez Ducha Świętego niemoż- liwe jest uczestniczenie z wiarą w liturgii. Wiara rodzi się nie tylko z tego, co się słyszy przy stole Słowa, ale z kontemplacji przy stole sakramentów, w których Słowo, dzięki Duchowi, staje się widzialne.
Konferencje ks. Krzysztofa akcentują i ukazują nieustanne udzielanie się Ducha Świętego podczas sprawowania sakra- mentów. Czerpiąc z bogactwa tradycji Wschodu i Zachodu, Autor pomaga nam uświadomić sobie niezastąpiony dar Ducha w sakramentalnych spotkaniach z Bogiem. Tym, co zachwyca w pełnym mocy działaniu Ducha, jest Jego subtelna obecność. Duch jest jak kropla rosy z nieba, która nawadnia naszą ziemię, pozostając często niezauważona. Kościół zdumiewa się pokorą Ducha Świętego, który działa z mocą, a jednocześnie w ukry- ciu, w uniżeniu: „Duch jest Tym, który objawia Boga, pozwala nam poznać Chrystusa, Słowo Boga, Jego żywe Słowo, ale nie wypowiada samego siebie. Ten, który «mówił przez proroków», pozwala nam usłyszeć Słowo Ojca. Jego samego jednak nie słyszymy. Poznajemy Go, gdy objawia nam Słowo i czyni nas zdolnymi do przyjęcia Go w wierze” (KKK 687). Pięknie o owej skromności Ducha mówi ks. Krzysztof, nazywając Go „niezna- nym Bogiem”. I dodaje: „Jest nieznany dlatego, że On sam chce takim być”. Autor zauważa, że „Cała liturgia dokonuje się dzięki działaniu Ducha, nawet wtedy, kiedy nie do końca pamiętamy o tym Jego działaniu albo kiedy go nie dostrzegamy ukrytego pod warstwą liturgicznego rytuału utkanego z modlitw, gestów i symboli”.
Warto podjąć lekturę tego Zeszytu, aby w osobistym prze- żywaniu wiary uświadomić sobie nieustanną obecność Ducha, bez którego nie możemy wypowiedzieć z wiarą „amen” i uczynić znaku krzyża świętego. U początku rozważań Autor obiecuje, że „będziemy chcieli odkrywać to, jak Duch uczy nas modlić się liturgią i uzdalnia do uczestnictwa i celebrowania liturgii. Będziemy chcieli odkrywać, jak Duch Święty komponuje (...) tę pieśń chwały, którą jest liturgia, i jak celebrowane w niej misteria objawia i aktualizuje, abyśmy mieli w nich realny udział”. Życzę wszystkim, którzy sięgną po ten Zeszyt, aby jego lektura pomo- gła spotkać z bliska Tego, który wiernie pozostaje naszym Para- kletem i Ożywicielem.
Dziękuję ks. Krzysztofowi Porosło za współpracę z naszym CFD, za przeprowadzenie sesji1 i za przygotowanie jej do publi- kacji. Pozostanie ona ważnym ogniwem w procesie formacji do wiary, jaką proponujemy w krakowskim Domu Słowa.
Krzysztof Wons SDS

Sesja „Uświęć je rosą Twojego Ducha. Duch Święty i sakramenty” odbyła się w CFD w Krakowie w ramach Szkoły Wiary, w dniach 7-9 maja 2021 roku.

Spis treści
Słowo z Centrum Formacji Duchowej 5
Obecny Niewidzialny 9
Liturgia Pięćdziesiątnicy 32
Epikleza w liturgii 60
Epiklezy eucharystyczne 89
Teologia i historia sakramentu bierzmowania 118
Epiklezy innych sakramentów 142
Pytania i odpowiedzi 171