Powrót z wygnania babilońskiego do Jerozolimy i Judy skutkował koniecznością gruntownej odbudowy wszystkich aspektów życia re­ligijnego, moralnego i politycznego wyznawców Boga. Dokonywała się ona z ogromnymi trudnościami, ponieważ repatrianci stanęli wobec trudnych wyzwań związanych z samookreśleniem się w no­wych wa­runkach. Po kilkudziesięciu latach niemałej stagnacji odpowiedzial­ność za odbudowę w połowie V w. przed Chrystusem podjęli Ezdrasz (reformator religijny) i Nehemiasz (reformator polityczny). Ich działal­ność położyła podwaliny pod nowy kształt religii biblijnego Izraela, określany mianem judaizmu. Biblijna historii narodu izraelskiego za­pra­sza do odczytania wyzwań, przed którymi stoimy dzisiaj jako wierzący w jednego Boga.