Słowo z Centrum Formacji Duchowej

Coraz więcej czasu spędzamy „w sieci”, w świecie wirtualnym, ze smartfonem zawsze blisko.Mnożymy kontakty online i jednocześnie cierpimy na brak bliskości i zażyłych więzi, z tymi, których kochamy. Wydaje nam się, że szklany ekran chroni naszej autonomii, tymczasem w rzeczywistości jej pozbawia.Autonomię przeżywamy „w realu” - w zażyłych więziach, nie poza nimi.

Ten Zeszyt jest bardzo na czasie. Poświęcony dwom wartościom, bliskości i autonomii,bez których trudno wyobrazić sobie życie szczęśliwe i spełnione. Są jak bezcenneziarna zasiane napodarowanej przez Stwórcę ziemi naszego człowieczeństwa. Także do naszego człowieczeństwa można odnieść słowa Boga: czyńciesobie ziemię poddaną, pielęgnujcie, dbajcie, aby była płodna, aby rodziła życie, a nie chwasty i osty.W każdej komórce naszego człowieczeństwa żyje zasiana przez Boga silna tęsknota za bliskością i równie silna potrzeba autonomii. Potrzeba bliskości i autonomii krąży w naszej krwi i pobudza serce do życia. Przedziwne napięcie panuje między nimi. Pozornie przeciwstawiają się sobie, w rzeczywistości nawzajem siebie potrzebują. Wzajemnie się zakładają.Uczestniczą w naszym rozwoju od dzieciństwa, pomagają w kształtowaniu naszej tożsamości i wewnętrznej spójności.Współistnieją w „tańcu”, z którego rodzi się więź i zażyłość: z Bogiem, ze sobą samym, z innymi.Są jak bliźnięta, które nie mogą bez siebie istnieć. Kiedy zaczyna ich nam brakować, albo się rozchodzą,wtedy duszę, psychikę i ciało przeszywa dojmujące poczucie osamotnienia – jedno z największych cierpień egzystencjalnych. Ma to swoje dalsze konsekwencje. Deficyt bliskości prowadzi do nieufności a brak autonomii do niepewności.Dojrzałe przeżywanie bliskości i autonomii leczy nas z choroby osamotnienia, z przeżycia opuszczenia i niepewności, z pustki z powodu braku zażyłych więzi.

Pójdziemy ścieżką rozważań, które proponuje s. Beata ZarzyckaZSAPU,zaś ich dopełnieniem będzie rozważanie zaproponowane przez ks. Krzysztofa WonsaSDS.Autorka, jest doświadczonym psychologiem, skupia nas głównie na ludzkim wymiarze doświadczenia bliskości i autonomii, wprowadza subtelnie i głęboko w świat ludzkich potrzeb, pragnień i przeżyć,  jednak nie pomija wymiaru duchowego, jest on cały czas obecny w jej rozważaniach, a jego rozwinięcie pozostawia na końcu Współautorowi. Psychologiaw rozważaniach s. Zarzyckiejjest nachylona na duchowość i pięknie się z nią integrujeprowadząc do modlitwy, zaś duchowość, której oddechem jest modlitwa, otwiera na głębsze zrozumienie psycho-emotywnych przeżyć człowieka, w którego naturze krąży Boskie pragnienie bliskości i autonomii. Takiego człowieka objawia nam w Biblii Bóg – stworzonego do bliskości i do wewnętrznej wolności. Stworzył nasBóg na swój obraz i podobieństwo i zaprosił do uczestniczenia w Jego boskiej naturze, do wspólnego tańca Trzech Osób Boskich (perychoreza), które w niepojętej bliskości wzajemnie się przenikają pozostając odrębnymi Osobami izachowując jedność Bożej natury. Psychologia i duchowość mogą razem prowadzić do kontemplacji, która wykracza ponad ludzką refleksję i zaczyna widzieć wszystko od strony Boga, Jego oczami!

Autorka w swoich pięciu rozważaniach odsłania stopniowosztukę człowieczego poruszania się między bliskością i autonomią. Wskazuje przy tym jak ważne konieczne jest „wytworzenie naturalnej równowagi między pragnieniem bycia blisko i pragnieniem autonomii”. Brak owej równowagi szkodzi rozwojowi: nadmiar autonomiiprowadzi do indywidualizmu, zaś nadmierne przywiązanieogranicza zdolność rozwoju i prowadzi do uzależnienia się od innych.

Autonomia jest wielkim darem najpierw w relacji do siebie samegoa w konsekwencjiw relacji do drugich. Siostra Beata Zarzycka zwraca uwagę na subtelną zależność między ludzką autonomią i więzią:  dojrzałe przeżywanie własnej autonomii oznacza zdolność do głębszej relacji  z samym sobą, do bycia blisko samego siebie, blisko własnych potrzeb, emocji, myśli, racji i ambicji, zaś zdolność do bliskiej relacji ze sobą prowadzi do zdolności bycia blisko innych, poruszania się po świętej ziemi drugiego człowieka bez zagarniania go i bez gubienia samego siebie. Kto nie potrafi być blisko siebie, nie będzie potrafił być blisko innych. To samo prawidło dotyczy relacji z Bogiem. Kiedy zaczynamy przebywaćw bliskości z Bogiem, doświadczamy całym sobą, że jesteśmy do Niego podobni, stworzeni na Jego obraz. W każdej komórce naszego jestestwa czujemy, że jest w nas „Boska struktura”,że mamy coś z Niego, że jesteśmy stworzeni do bliskości i autonomii.Im bardziej zbliżamy się do Boga, tym bardziej jesteśmy sobą. Bliskość i autonomia są wpisane przez Boga w naszą naturę. Są świętą ziemią, po której trzeba stąpać „tańcząc na palcach”, by kochać, anie ranić i nie zawłaszczać. Boska Trójca codziennie pochyla się nad nami i w odwiecznym dialogu miłości trzech Osób powtarza: „Uczyńmy człowieka na nasz obraz i podobieństwo”. Ten który jest Miłością, Bliskością nieustannie tchnie w nas życie, abyśmy byli podobni do Niego.

Dziękuję Siostrze Beacie Zarzyckiej, że czerpiąc ze swojej bogatej wiedzy antropologicznej zgodziła się na kontynuowanie w naszym CFD i w Zeszytach rozważań o człowieku,pomagając spotkać się ze sobą w naszych najgłębszych potrzebach.Jej rozważaniach stały się dla mnie dodatkową inspiracją, aby otworzyć Biblię, usłyszeć i zachwycić się raz jeszczezapewnieniem Boga, żewszyscy bez wyjątku stworzeni jesteśmy do bliskości i autonomii na obraz i podobieństwo Boskiej Trójcy.

Krzysztof Wons SDS